Stoffen in het water

In de maatschappij worden al decennialang veel producten en middelen gebruikt waarin chemische stoffen zijn verwerkt, voor een veelheid aan toepassingen in allerlei sectoren en ook door consumenten. Chemische stoffen bevinden zich dan ook overal in onze leefomgeving. De Rijksoverheid bepaalt welke middelen en stoffen toegestaan zijn, voor welke toepassing, waar deze gebruikt mogen worden en wat de normen daarvoor zijn. En jaarlijks komen er steeds weer nieuwe stoffen bij. Hoe effectief de eigenschappen van deze stoffen ook zijn, ze hebben ook een keerzijde. Blootstelling aan chemische stoffen kan een negatieve invloed hebben op onze gezondheid. En bij het gebruik of verwerken ervan kunnen deze chemische stoffen vrijkomen en in het milieu terechtkomen. Sommige stoffen zijn persistent, ze breken niet of moeilijk af.  En als ze eenmaal in het oppervlaktewater terecht komen, hebben ze een negatief effect op de waterkwaliteit, op het leven in en om het water. 

Samenwerken aan schoon en gezond water

Zolang dit soort middelen gebruikt mag worden, bestaat de kans dat ze in het oppervlaktewater terechtkomen. HHNK wil deze middelen en de stoffen die ze bevatten niet in het oppervlaktewater hebben. Het is daarom belangrijk dat alle partijen, overheden, toezichthouders en inspecties, ondernemers en beheerders zich inspannen om emissie naar het oppervlaktewater te voorkomen en als dat niet mogelijk is te beperken. Wij maken ons daar hard voor en werken nauw samen met en stimuleren anderen om maatregelen te nemen. 

Er zijn de afgelopen tientallen jaren, bijvoorbeeld met de komst van riolering, rioolwaterzuiveringen, vergunningen, lozingsbeleid en normen voor gewasbeschermingsmiddelen, al flinke stappen gezet in het verbeteren van de waterkwaliteit, vooral op het vlak van de ecologische waterkwaliteit. Maar er is nog veel te doen, ook op het vlak van de chemische waterkwaliteit. Daarbij is het belangrijk ons te realiseren dat problemen met waterkwaliteit over langere tijd zijn ontstaan en daarom vaak ook niet in één dag op te lossen zijn. Daarvoor zijn veel maatregelen en brede inzet nodig van vele partijen. Zo is in het kader van de aanpak Kaderrichtlijn Water met de landbouwsector het Landbouwportaal NH opgezet. En wordt met andere overheden en terreinbeheerders gewerkt aan inrichtingsmaatregelen zoals bijvoorbeeld natuurvriendelijke oevers. 

Tegenwoordig is er toenemende aandacht voor microverontreinigingen (medicijnresten, bestrijdingsmiddelen, microplastics, hormoonachtige stoffen en PFAS). We werken aan nieuwe technieken om deze stoffen uit het rioolwater te verwijderen en aan verbeteringen van de indirecte lozingen. Om de waterkwaliteit te monitoren, voeren we regelmatig onderzoek en metingen uit en publiceren deze meetgegevens op openbare databases zoals Aquadesk. Als het specifiek om bestrijdingsmiddelen gaat, worden deze gegevens door anderen gepubliceerd op bestrijdingsmiddelenatlas.nl. Wij meten in het kader van de waterkwaliteit. Normen voor de waterkwaliteit zeggen echter niets over de effecten op de volksgezondheid. Daar kan alleen de GGD iets over zeggen. Voor vragen daarover kunt u terecht bij de GGD.

Ongewenste stoffen in het water

Ondanks deze inspanningen blijkt dat er nog steeds chemische stoffen in het oppervlaktewater worden aangetroffen waarbij soms ook stoffen worden aangetroffen die al jaren verboden zijn. Zo blijkt uit metingen van HHNK uit 2022 bijvoorbeeld dat de inmiddels verboden stoffen dinoterb en fenchloorfos op verschillende plaatsen in ons beheergebied een enkele keer boven de waterkwaliteitsnorm zijn gemeten.

Dinoterb is een middel dat gebruikt werd in de landbouw en is sinds 1998 verboden. Het middel heeft een negatief effect op de waterkwaliteit. Op dit moment is het onduidelijk hoe, wanneer en waarom deze stoffen in het water terecht zijn gekomen. Daarom zijn we een uitgebreid bronnenonderzoek naar de herkomst van dinoterb in het oppervlaktewater gestart.

Al deze data komen uit de openbare database Aquadesk waaraan wij onze data leveren en waar iedereen bij kan. In deze database staan meerdere andere stoffen genoemd die ook aangetroffen zijn in het oppervlaktewater. Als we constateren dat er stoffen in het water zitten die er niet thuishoren of de norm overschrijden, treden onze handhavers en toezichthouders op en brengen we de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) op de hoogte. 

Zie ook

Gewasbeschermingsmiddelen (Unie van Waterschappen)