Zuiderdijk

Tussen Hoorn en Enkhuizen heet de Omringdijk Zuiderdijk. Hij lag oorspronkelijk een stuk naar het zuiden en weer daarvoor lag aflopend land om de golven te breken. Zulk voorland was onontbeerlijk, want men was nog niet in staat om de dijk hoog en sterk te maken. Ook nu vinden we her en der land vóór de dijk, maar dit heeft voornamelijk een recreatief karakter.

Tussen 1200 en 1500 zakte het land onder zeeniveau. Het voorland verdween beetje bij beetje in zee. De dijk was niet sterk genoeg om de golven te breken en daarom wierpen de West-Friezen na verloop van tijd landinwaarts een nieuwe dijk op om weer voldoende voorland te hebben. Dit is met de Zuiderdijk een aantal keer gebeurd, en met de dorpen: wanneer een nieuwe dijk werd gebouwd, werd de bewoning die daarbuiten kwam te vallen, verplaatst of opgegeven. Onder water liggen dus nog resten van het oude Wijdenes en Oosterleek. 

De bodemdaling komt door de mens. Grote delen van Noord-Holland, waaronder West-Friesland, bestaan uit natte veengrond. Om daarop te kunnen boeren, groef men sloten. Zo werd het grondwaterpeil verlaagd, maar de top van het veen kwam in aanraking met zuurstof en stierf jaarlijks een centimeter af. Het land zakte daardoor langzaam maar zeker terug in het water. Voor de boer zat er dan niets anders op dan opnieuw het grondwaterpeil te verlagen. Zo ontstond een vicieuze cirkel. 

Bij Schellinkhout ligt nog een fraaie strook voorland. Het is echter niets vergeleken met wat er ooit lag. Rond 1500 was dit voorland zo uitgestrekt, dat er zelfs mensen woonden. 

Het grote voordeel van voorland was dat de dijk niet zo hoog hoefde te zijn. Dat scheelde de boeren flink werk. Zij waren namelijk tot 1500-1600 verantwoordelijk voor de staat van de dijk. Hoe meer land men had, des te groter het stukje was dat men diende te onderhouden. Deze tekening toont het dorp Schellinkhout. Op de voorgrond zien we het voorland en de Zuiderdijk. Die was veel lager dan nu. 

De Zuiderdijk ligt niet meer aan zee. Met de Afsluitdijk (foto), voltooid in 1932, werd de Zuiderzee opgesplitst in de Waddenzee en het IJsselmeer. Het was een historisch moment in de strijd tegen het water. De Afsluitdijk hield de zee voortaan buiten en het IJsselmeer werd een zoetwaterbekken met een beheersbaar peil. Sinds 1976 spreken we van het IJsselmeer en het Markermeer. Ze worden gescheiden door de Houtribdijk, de dam annex autoweg tussen Enkhuizen en Lelystad. De Zuiderdijk ligt aan het Markermeer. 

In de jaren 2000-2001 werd de sterkte van de Zuiderdijk getoetst. Vraag was hoe de dijk zich zou houden bij langdurig, extreem hoogwater in het Markermeer. Grote delen bleken niet hoog of sterk genoeg. In de periode 2007-2013 heeft het hoogheemraadschap op grote schaal versterkingen uitgevoerd. 

Op de Zuiderdijk staat een aantal Westfriese-Omringdijkbankjes, gemaakt door kunstenaar René Knip. Elk bankje heeft een unieke tekst.