Weging van het waterbelang bij ruimtelijke plannen (watertoets)

Heeft u als projectontwikkelaar, adviesbureau, gemeente of particulier een nieuw plan voor landelijk of stedelijk gebied waarin waterbelangen spelen? Dan krijgt u te maken met de weging van het waterbelang. De weging van het waterbelang (voorheen bekend onder de naam watertoets) is een proces dat ervoor zorgt dat bij ruimtelijke plannen de waterhuishouding waterneutraal en voldoende toekomstbestendig is ingericht en aspecten als waterveiligheid, waterkwaliteit en waterkwantiteit geborgd zijn.

Waarom een weging van het waterbelang?

Landelijk is afgesproken dat bij ruimtelijke plannen actief wordt meegewogen wat de waterbelangen zijn. Het proces van de weging van het waterbelang geeft u hier inzicht in. Zo weet u welke procedure geldt voor de beoogde plannen en met welke wet- en regelgeving u rekening moet houden.

In de meeste gevallen moet u een waterparagraaf toevoegen aan het ruimtelijk plan. Hierin beschrijft u hoe er binnen het plan omgegaan wordt met de waterhuishouding.

Bij een ruimtelijk plan kunnen diverse vragen spelen. Denk hierbij aan:

Welke waterbelangen zijn er in of nabij het plangebied en welke invloed heeft het ruimtelijk plan op het watersysteem?
Mag ik bouwen nabij een waterkering en is het dan mogelijk een kelder te maken?
Welke maatregelen moeten ik nemen om waterneutraal te ontwikkelen?
Hoe ga ik om met het regenwater dat op het parkeerterrein naast het nieuw te bouwen appartementencomplex valt?
Welke maatregelen kan ik nemen om het watersysteem klimaatbestendigheid en robuust in te richten?
Hoe voorkom ik dat de waterkwaliteit verslechtert of hoe zou ik die juist kunnen verbeteren?

Omgevingsvisie en omgevingsplan

Op 1 januari 2024 is de Omgevingswet in werking getreden. Met de implementatie van de Omgevingswet is de wet- en regelgeving voor ruimtelijke plannen veranderd. De wet vervangt een veelheid aan wetten en gaat uit van een integrale benadering van alle aspecten van de fysieke leefomgeving, zoals ruimtelijke ordening, milieukwaliteit, natuur, bodem én water.

Omgevingsvisies en omgevingsplannen komen in de plaats van de bestaande structuurvisies en bestemmingsplannen en worden belangrijke instrumenten voor gemeenten. Gaat u als gemeente aan de slag met deze instrumenten (of bestemmingsplan met verbrede reikwijdte), dan trekken wij graag van begin af aan samen met u op.

Water en bodem sturend

Hoewel de ruimtelijke ordening in handen is van gemeenten, provincies en het Rijk, vormen de waterschappen belangrijke partners. Water en bodem zijn belangrijke voorwaarden bij de ruimtelijke inrichting, o.a. bij de locatiekeuze voor bouwplannen. Zoals de toenmalige minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat in september 2022 verwoordde in zijn brief aan de Tweede Kamer:

"Door water en bodem sturend te laten zijn in de ruimtelijke ordening, kunnen we in Nederland ook in de toekomst met een ander en grillig klimaat blijven leven, wonen en werken. In een veilige omgeving, met een gezonde bodem, voldoende en schoon water."

Om dit te ondersteunen heeft het Rijk een afwegingskader klimaatadaptieve gebouwde omgeving ontwikkeld wat helpt bij het kiezen van een bouwlocatie en het in beeld brengen van de opgaven voor water en bodem. Het hoogheemraadschap zet zijn expertise in om de opgaven vanuit het waterbelang in kaart te brengen en u daarover te adviseren. Het hoogheemraadschap helpt u dus vroegtijdig bij het opstellen van uw ruimtelijk plan.

Het digitale wateradvies

Voor een goede weging van water is het allereerst belangrijk dat u inzicht krijgt in de waterbelangen die spelen in en rond uw plangebied. Op www.hetwateradvies.nl (voorheen 'de Digitale Watertoets') kunt u daar op eenvoudige wijze inzicht in krijgen. U ontvangt een digitaal wateradvies waardoor u weet welke onderwerpen er op uw locatie spelen en moet belichten in de waterparagraaf.

Digitaal wateradvies

De weging van het waterbelang: dit doen wij

Bij alle kleine of grote plannen, waar waterbelangen spelen, leveren we input op en 'toetsen' we de waterparagraaf. We beoordelen, naast de opgaven bij locatiekeuzes (zie hierboven, onder de kop Water en bodem sturend), aan de hand van acht uitgangspunten of u voldoende rekening heeft gehouden met de waterbelangen.

Het is belangrijk om vroegtijdig, al bij het maken van de eerste schetsen, contact met ons op te nemen. Dat heeft veel voordelen:

We zijn op de hoogte van de meest actuele wet- en regelgeving en de randvoorwaarden en adviseren wat deze betekenen voor uw ruimtelijk plan.
We denken proactief mee in kansen en creatieve oplossingen bij ruimtelijke ontwikkelingen.
We houden rekening met de fysieke leefomgeving en klimaatverandering, waardoor uw plan toekomstbestendig wordt.
Het proces verloopt soepeler doordat u vanaf het begin al weet waar u rekening mee moet houden en er geen verrassingen meer komen richting de vergunningsaanvraag.

Goed om te weten

Bij het ontwikkelen van ruimtelijke plannen krijgt u te maken met verschillende wetten, regels en beleid.

Contact

Heeft u vragen over de weging van het waterbelang, het digitale wateradvies (watertoets) of het indienen van een ruimtelijk plan? Dan kunt u een e-mail sturen naar info@hhnk.nl of bellen met nummer 072 582 8282. U kunt ook contact opnemen met de regioadviseur van uw regio (zie de download onderaan deze pagina).

Let op!

Een volledig uitgevoerde weging van het waterbelang is niet hetzelfde als een vergunningsaanvraag. De noodzaak en inhoud van een Omgevingsvergunning voor wateractiviteit (voorheen Watervergunning) volgt uit de Waterschapsverordening. Zie voor meer informatie hierover de pagina Vergunningen. U kunt ook een specifieke vraag stellen via ons contactformulier of via ons algemene telefoonnummer 072- 582 282.