Rondje Eilandspolder

Weer geen schaatsen dit jaar! Dat vinden ze in Friesland heel erg jammer maar in de Eilandspolder zeker ook! Voor wie geen idee van deze polder heeft. Zegt de naam Anton Pieck je nog iets? Dat dus.

Kleine schilderachtige lintdorpjes, stolpboerderijen, wuivend riet, kwetterende vogels, dijken en tussen alle eilandjes uiteraard héél veel water. Typisch de Eilandspolder, een ideale schaatsomgeving. De Eilandspoldertocht georganiseerd door ijsclub Thialf(!) uit Grootschermer (opgericht omstreeks 1900) trekt normaal gesproken honderden schaatsers. Maar de polder is ook als er geen ijs ligt, prachtig. In die omgeving loopt ons projectteam tegen allerlei specifieke omstandigheden aan die kenmerkend zijn voor dijkversterking in een Natura 2000-veengrondgebied. De plantenresten in de bodem van dit gebied klinken steeds verder in. Hierdoor zakt de hele polder langzaam naar beneden en de dijken dus ook.

Graag neem ik je mee naar de dijkversterkingsuitdagingen in Driehuizen, Grootschermer en De Rijp, drie pareltjes in deze Noord-Hollandse polder.

Driehuizen, dorp van pannenkoeken, fluisterbootjes en maatwerk

In dit lintdorp langs de Schermerringvaart ligt de dijk in de achtertuin van alle huizen aan het water. Dat is precair want je gaat met dijkversterking in andermans bezit aan de slag. De vorige keer voer een platte schuit met een heleboel klei langs de tuinen, vertelden ze. Met een kraan werd klei op de kant gezet en verder moest je het eigenlijk maar een beetje uitzoeken. Dat resulteerde in minidijken, opgehoogde moestuinen, uitgevlakte perkjes en wat hoger gelegen rozentuinen.

Dit keer doen we het heel anders. We hebben flink ingezet op keukentafelgesprekken en maatwerk. Een mooie kans om de functie van de dijk als waterkering toe te lichten en het ontwerp, binnen de mogelijkheden, af te stemmen op de wensen van de bewoners. Maar ook best lastig want je bent voortdurend bezig met een afweging tussen noodzakelijke hoogte en breedte van de dijk en smalle tuintjes met weinig ruimte.

Hoeveel grond breng je op, rekening houdend met de slappe ondergrond? Sommige huizen liggen namelijk zo laag dat de grond bijna op de vensterbank aansluit. Bovendien wil je niet over een aantal jaar alweer terugkomen om de tuinen opnieuw overhoop te halen. Tot dusver werpt het nauwe contact van het team met de bewoners echter z'n vruchten af. Zeker na de afgelopen natte herfst en winter hoeven we in ieder geval over de noodzaak van dijkversterking niet zo veel meer uit te leggen hier.

Grootschermer, het dorp van ijsclub Thialf en watercompensatie

Verderop kom je via de Menningweerdijk aan in Grootschermer. Hier heeft de tijd stilgestaan als je naar de huizen kijkt. Maar het aantal verkeersbewegingen bepaald niet. Een heel smal weggetje draagt de aslast van vele landbouwvoertuigen, auto's en de bus. Eigenlijk is voor al dat verkeer helemaal geen ruimte. Naast de weg ligt een op hoogte afgekeurd erg smal tuimeldijkje waartussen parkeervakken zijn geperst. Door de beperkte ruimte staan auto's vaak met twee wielen gedeeltelijk op de dijk geparkeerd. De noodzaak voor dijkversterking heeft ons hier de kans gegeven de situatie aan te pakken. In ons ontwerp verbreden we de dijk een beetje zodat de dijk iets meer bescherming krijgt. Gevolg hiervan is dat we langs de hele doorgaande weg een reep water dempen. Gelukkig hebben we in overleg met Landschap Noord-Holland een oplossing gevonden voor de noodzakelijke watercompensatie. Van een stuk land vlak achter de lintbebouwing wordt een plas-dras gebied gemaakt. Zo stimuleren we de natuur ter plekke en heeft de watercompensatie ook een plek gekregen.

De Rijp, openluchtmuseum in een Natura 2000-gebied

Busladingen toeristen komen dagelijks een kijkje nemen in De Rijp. Begrijpelijk want dit dorp is Noord-Holland op z'n mooist. Wij hebben een dijkversterkingsopgave in het buitengebied van dit eeuwenoude walvisjagersdorp. Staatsbosbeheer, haar pachters en ontelbare hoeveelheden vogels in de beschermde natuur zijn hier onze belangrijkste stakeholders. Vanwege de beschermde status van het gebied gaat de dijkversterking voornamelijk met elektrisch materieel plaatsvinden. Zo verstoren we de natuur zo min mogelijk en zijn we ook nog 's extra duurzaam aan het werk. Sowieso kunnen we weinig grond over de smalle en kwetsbare wegen vervoeren. De Beemsterringvaart zetten we daarom waarschijnlijk in om aanvoer van grond en materieel mogelijk te maken. Maar niet alles kan over water. Daarom zijn we met Stadswerk072, de uitvoeringsorganisatie van de gemeente Alkmaar (nieuwe eigenaar van de wegen), voortdurend in overleg om oplossingen te vinden voor onze voorgenomen dijkversterkingsactiviteiten langs- en vervoer over de weg.

Dijkversterking in de Eilandspolder daar zitten nogal wat haken en ogen aan. Dit zijn er maar een paar die een beetje beeld geven. Ik hoop echter dat het jullie aanzet om, wellicht met een beetje beroepsdeformatie, zelf in een bootje of op de fiets een kijkje te nemen in deze unieke polder.

Chrétienne Nielen