Hazedwarsdijk

Even ten zuiden van Petten ligt de 600 meter lange Hazedwarsdijk, tussen de Hondsbossche Zeewering en het punt waar de Hazedijk en de Zijperzeedijk samenkomen. Je zou niet zeggen dat de oorsprong van deze lichtglooiende grasvlakte teruggaat tot de 16^de eeuw. Het was toen een belangrijke dijk voor het dorp Petten.

De Zijpe

De aanleg van de Hazedwarsdijk staat in nauw verband met de bedijking van de Zijpe. Tot de 12^de eeuw werd het huidige gebied van de Zijperpolder beschermd door de kustduinen. Zware stormvloeden in de tweede helft van de 12^de eeuw hebben een groot deel van het gebied verwoest. De zee brak door de duinen en het zeegat van de Zijpe ontstond. Het achter de duinen gelegen land spoelde weg. Zijpe komt van het woord Sipe, wat geul betekent.

Al in de 14^de eeuw was sprake van bedijking van de Zijpe. Hier kwam echter niets van. Pas in de 16^de eeuw namen de plannen vaste vorm aan toen kunstschilder Jan van Scorel (1495-1562) nieuwe initiatieven tot bedijking van de Zijpe ondernam. Hij verkreeg in 1552 een octrooi voor dit project. Helaas vernielden zware stormen steeds weer de dijken. In verband met het afweren van de Spanjaarden werd de Zijpepolder bovendien in 1573 onder water gezet. Het duurde tot 1596 voordat zich weer investeerders meldden voor de bedijking. Dat jaar verleenden de Staten van Holland en West-Friesland een octrooi aan Adriaan Anthonisz. uit Alkmaar. In 1597 lukte het om de Zijpe, met behulp van zo’n 3.000 arbeiders en 1.000 paarden, definitief te bedijken met een zanddijk. De kleine Hazepolder direct ten zuiden van Petten werd daarmee tegelijk ingepolderd. Deze polder was vernoemd naar de Antwerpse financier Servaes de Haese, een vriend van Van Scorel.

Onmiddellijk nadat de bedijkers op 25 februari 1597 de eerste werken hadden aanbesteed, kwamen er klachten van de Pettenaren. In Petten was men tegen het doortrekken van de Zijpse dijk richting het zuiden naar de Schoorlse Zeedijk. Hierdoor zouden de uiterlanden van Petten en de Hazepolder worden buitengedijkt. Bij storm uit het noordwesten leverde dit groot gevaar op. Het zeewater zou dan namelijk door het (kleine) zeegat benoorden het dorp Petten over de Hazepolder tegen de Schoorlse zeedijk worden opgestuwd.

Ophoging van de Schoorlse Zeedijk, die in slechte staat verkeerde, was te kostbaar. Petten verzocht daarom aan de hoofdingelanden van de Zijpe om de dijk langs hetzelfde tracé van vóór 1570 aan te leggen. Deze liep langs de noordzijde van de Hazepolder waar de grond van de oude dijk (dijkstaal) nog aanwezig was.

Over de kosten voor de aanleg van de dwarsdijk ontstond onenigheid tussen de regenten van de Zijpe en de dorpen Petten, Schoorl en Groet. Het conflict liep zo hoog op dat de Staten van Holland erbij betrokken werden. Een ingestelde commissie concludeerde dat vanwege de veiligheid een dwarsdijk bij de Hazepolder gebouwd moest worden. Op 9 juli 1598 werd door de Gecommitteerde Raden - het dagelijks bestuur van de Staten in het Noorderkwartier van Holland - besloten dat de Zijpe 4.600 pond, Schoorl, Petten en Groet samen 4.400 pond en de Hazepolder en de uiterlanden van Petten 3.000 pond tot de aanleg van de dijk moesten betalen. Daarnaast zouden de onderhoudskosten over de Zijpe, de drie dorpen en de Hazepolder gelijk worden verdeeld. Ten slotte diende er een bestuur over de dijk te worden ingesteld, bestaande uit een dijkgraaf en vijf heemraden (Zijpe 2, Petten 1, Groet 1 en Hazepolder 1). In september 1598 werd er aan de nieuwe dwarsdijk gebouwd. Die kwam naar alle waarschijnlijkheid voor het inzetten van de winter gereed.

Door de aanleg van de Spreeuwendijk in 1698 aan de noordkant van Petten werd aan het watergevaar een einde gemaakt. De Hazedwarsdijk werd een secundaire waterkering en de dijk vroeg daarna nog maar weinig onderhoud.

Extra

Wandelen

• Startpunt Petten (Wandelnetwerk Noord-Holland)

Fietsen

• Rondje Petten / Polder (Route You)
• Prachtige kustroute bij Petten aan zee (route.nl)