Dijkpaal Assendelver Zeedijk
Langs de slingerende Assendelver Zeedijk staat ter hoogte van de T-splitsing met de Genieweg een hardstenen dijkpaal. De dijk heeft een lange geschiedenis en is verscheidene malen doorgebroken. De vele bochten in de dijk herinneren aan die dijkdoorbraken.
Assendelver Zeedijk
De Assendelver Zeedijk werd waarschijnlijk aangelegd in de 13de eeuw ter bescherming van Assendelft tegen overstromingen vanuit het IJ en een uitloper daarvan die bekend stond als het Wijkermeer. Het IJ stond destijds in open verbinding met de Zuiderzee en het kon er lelijk spoken. In de jaren 1870-1876 werden het IJ en het Wijkermeer drooggemaakt in het kader van de aanleg van het Noordzeekanaal. De Wijkermeerpolder kreeg in 1875 gestalte en zo kwam de oude Assendelver Zeedijk middenin het land te liggen.
Aan het einde van de 19de eeuw werd de dijk opgenomen in de Stelling van Amsterdam. Deze stelling werd in 1880-1894 aangelegd als verdedigingslinie rond Amsterdam. De 135 km lange linie bestond uit 46 forten, batterijen, dijken, dammen en sluizen.
Kerstvloed 1717
Tijdens de kerstnacht van 1717 trof een noordwesterstorm het kustgebied van Nederland. Door de wind werd water vanuit de oceaan de Noordzee ingestuwd. Het water drukte zo onstuimig aan dat er meerdere gaten in de Assendelver Zeedijk vielen. De dijk had het al een keer in 1714 begeven, was daarna niet goed hersteld en verkeerde in slechte staat.
De Zaanstreek en Waterland verdwenen compleet onder water. Veel vee overleefde het niet en er was grote materiele schade. Deze enorme overstroming werd later de Kerstvloed 1717 genoemd.
De dijkdoorbraken werden geïnspecteerd, de breedte en diepte gemeten, en vervolgens de gaten gedicht. Hiervoor was veel werkvolk nodig. De omliggende dorpen werden benaderd om manschappen aan te leveren. De dijk moest niet alleen worden gedicht, maar ook was verbetering en verhoging nodig om herhaling te voorkomen. Bovendien werd het noordelijkste deel van het Wijkermeer afgedamd met een dwarsdijk, de (Nieuwe) Overdijking, tussen de Sint Aagtendijk langs de westkant van het Wijkermeer en de Assendelver Zeedijk langs de oostzijde. Hierdoor werd een grote lus van beide zeedijken met een lengte van 7½ km tot binnendijk gemaakt en meteen 170 ha nieuw land aangewonnen. Deze inkorting maakte natuurlijk ook een herverdeling van het beheer en het onderhoud van beide zeedijken noodzakelijk.
Dijkpaal
De dijkpaal markeerde de nieuwe grens tussen de Assendelver Zeedijk en de Sint Aagtendijk. Ten noorden van de dijkpaal werd de dijk sinds 1719 beheerd door het Heemraadschap van de Sint Aagtendijk, ten zuiden door het Heemraadschap van de Assendelver Zeedijk. In 1843 kwam de hele dijk onder het oppertoezicht van een overkoepelend waterschap te staan, de Vereeniging van den Noorder IJ- en Zeedijk. Dit waterschap ging in 1921 op in het nieuwe Hoogheemraadschap Noordhollands Noorderkwartier, dat op zijn beurt via via in het huidige Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier fuseerde.
De huidige dijkpaal is een replica uit 1982-1983. De oorspronkelijke paal staat in het Zaans Museum.
In alle zijden van de paal is de nodige tekst gebeiteld:
Noordzijde: S[int]: AAG TENDYK DYKGRAAF MR. J. NUHOUT VAN DER VEEN HEEMRADEN MR. J. NUHOUT VAN DER VEEN F. BAK, C. VAN DEN STEENOVEN, J. KOOPMAN, J. LAARMAN, L. VEER SECRETARIS 1802
Oostzijde: P. KLEYNE Gz. DYKGRAAF, J.B. AL Kz., D. JONGEJANS Pz., K. DE BOER Az., J. DEKKER Jz., HEEMRADEN J.J. DE BOER PENNINGMEESTER 1911
Zuidzijde: ASSEN DELVER DYK
DYKGRAAF J.C. VAN SON, HEEMRADEN PIETER YFF HUYGH DE JONGH, PIETER GROOT, DIRK JONKER SECRETARIS W. SYPESTYN 1802
H. B. SMIT, DYKGRAAF F. YFF, H. Kz. BOON, EN K. Gz. JONGEJANS, HEEMRADEN J. KWANTES PENNINGMEESTER 18[..]
Westzijde: NOORDER Y = EN ZEEDIJK 67516 EL (lengte in ellen) 1867
