Buitendijks gebied
Bijna heel Hollands Noorderkwartier, Noord-Holland boven het Noordzeekanaal, ligt onder zeeniveau. De duinen en de primaire waterkering – de dijken die ons beschermen tegen de Noordzee, de Waddenzee, het IJssel- en het Markermeer – zijn dus van groot belang om overstromingen te voorkomen.
Wateroverlast buitendijks
Gebieden die voor de primaire waterkering en de zee of het IJssel- of Markermeer liggen worden dus niet beschermd door die dijken. We noemen dat de buitendijkse gebieden. Toch wordt daar wel gewoond, gewerkt en gerecreëerd. Daar liggen woningen, bedrijfspanden, recreatieparken, fietspaden, landbouwgrond en natuur. Onder normale omstandigheden komt het water niet verder dan de oevers. Maar onder bijzondere omstandigheden kan daar wateroverlast ontstaan. Door klimaatverandering is er vaker sprake van bijzondere omstandigheden en is de kans op overstromingen van het buitendijkse gebied toegenomen.
Meer extremen
Klimaatverandering zet door. Weersomstandigheden worden extremer. Stormen vanuit de ‘verkeerde’ richting in combinatie met veel regen verhogen de kans op wateroverlast. Zeker in buitendijks gebied. Dat gebeurde in 2021 toen Rijkswaterstaat net het waterpeil in het IJssel- en Markermeer had verhoogd naar het zomerpeil (om later droogte te voorkomen), en er ook een voorjaarsstorm opstak. En het gebeurde opnieuw eind 2023/begin 2024 na een lange periode met veel regenval, veel aanvoer vanuit de rivieren en weinig mogelijkheden om het water af te voeren richting Waddenzee, waardoor het waterpeil in het IJssel- en Markermeer heel hoog was. Wind uit zuidelijke en oostelijke richting stuwde het water het laaggelegen buitendijkse gebied op.
Iets meer risico
Wie in buitendijks gebied woont, kan dus niet rekenen op bescherming door dijken. Nog steeds is de kans op wateroverlast daar klein maar het risico is wel iets groter geworden door klimaatverandering. Dat risico is vooral afhankelijk van de ligging van uw woning, bedrijfspand of ander onroerend goed. In het algemeen geldt: hoe verder van het water en hoe hoger, hoe droger.
Geen wettelijke taak
Buitendijks heeft HHNK geen wettelijke taak om wateroverlast te voorkomen of tegen te gaan. De primaire dijk vormt de grens van het gebied waarvoor wij verantwoordelijk zijn om overlast door overstromingen te beperken. De gemeente beoordeelt bij wateroverlast in het buitendijkse gebied de feitelijke veiligheidssituatie, voert de communicatie hierover en maakt de afweging voor nut en noodzaak van aanvullende beschermende maatregelen. Voor de bescherming van uw onroerend goed en andere bezittingen bent u zelf verantwoordelijk.
Wat kunt u zelf doen?
Op de pagina Wat kan je zelf doen tegen wateroverlast? vindt u diverse tips om uw huis en bezit te beschermen zoals 'waterkerende schotten plaatsen' of 'kelder waterdicht maken'. Veel tips gaan over wateroverlast door regenwater, sommige daarvan helpen ook de gevolgen van overstromingen te beperken.
Verlaagd tarief watersysteemheffing
Bent u eigenaar van één of meer woningen, bedrijfspanden of landbouwgrond, dan profiteert u voor dit onroerend goed niet van de bescherming door dijken. U betaalt daarom een verlaagd tarief van 25% voor de watersysteemheffing voor eigenaren. Met de watersysteemheffing wordt nog veel meer bekostigd, dus daarom betalen ook eigenaren en bewoners van buitendijks gebied een deel mee.
Meer dan dijken
Omdat bijna heel Hollands Noorderkwartier onder zeeniveau ligt moet er continu water worden weggepompt – via een stelsel van gemalen, sloten en vaarten – om droge voeten te houden. Die gemalen voeren ook hemelwater af. En bij droogte voeren ze water aan vanuit het IJssel- en Markermeer. Die gemalen moeten worden onderhouden, soms gerenoveerd en af en toe bouwen we een nieuw gemaal. Het waterpeil in al die waterlopen moet worden gereguleerd. En ook het verbeteren van de waterkwaliteit, het maaien en baggeren van de sloten, en ook de bijdrage aan de biodiversiteit worden betaald vanuit de opbrengst van de watersysteemheffing.
Iedereen betaalt mee
Daarom betalen alle inwoners en bedrijven mee aan het watersysteem. U betaalt niet alleen voor de bescherming van uw persoonlijke eigendom, maar ook voor het watersysteem in het hele gebied waarin u leeft, woont, werkt en recreëert. Dit is overigens geen keuze van HHNK; volgens de Waterschapswet (art. 121) mag een maximale korting van 75% op de Watersysteemheffing worden gegeven.
